Truth or Consequences, New Mexico. Zo heet het plaatsje waar de lancering plaatsvond die Richard Branson naar ‘het randje van de ruimte’ bracht.
Er zijn niet veel mensen die het zich kunnen veroorloven, laat staan met een eigen vervoermiddel, al staan er een paar plutocraten in de rij om hem dit na te doen.
Het is niet vreemd hier kritiek op te hebben, niemand wordt rijk zonder slachtoffers.
Waarheid óf consequenties. Wat betekent dat? Waarheid heeft juist consequenties, we liegen om ze te vermijden.
Afgelopen week heb ik voor het eerst zwartgereden in de trein. Ik ben nu 38 jaar.
Ik ging op bezoek bij mijn moeder (Groningen – Den Haag HS, vice versa). Er waren werkzaamheden aan het spoor en ik moest een stuk met de bus. De vertraging was 30 minuten.
Omdat de NS het onderhoud had aangekondigd verviel mijn recht op teruggave van de helft van de reiskosten. Wel het ongemak, niet de compensatie.
De heenweg verliep zonder verdere onregelmatigheden, maar op weg naar huis begon ik de grip op de situatie te verliezen. Ik had de trein van 18:03 uur vanaf Den Haag HS, dat is een klein halfuur voordat mijn kortingsabonnement weer geldig was. Ik snap dat ze de drukte in de spits willen terugdringen en dat je tijdens de spits geen korting meer krijgt, maar de regels die de NS hiervoor heeft verzonnen zijn op z’n best matig te noemen. Check je een minuut voor de spits in, dan reis je de hele reis met korting. Check je een minuut voor het einde van de spits in, dan betaal je de hele reis de volle mep.
Een complicerende factor was dat ik 30 minuten vertraging zou hebben tijdens mijn reis en dat het daarom niet wenselijk was een trein later te nemen. Het plannen van een reis berust niet volledig op het aanvangsmoment, je kunt je reis namelijk ook plannen op basis van de aankomsttijd. Die gedachte volgend komt het halfuur vertraging er dus aan het begin van de reis bij, en door dat halfuur loop ik nu mijn korting mis.
Om de pijn enigszins te verzachten had ik besloten in Groningen niet uit te checken. Er staan in Groningen geen poortjes, dus daar hoef je dan ook niet stiekem overheen te springen. Voor de terugreis zou ik dan alleen het instaptarief betalen. Dit leek mij een passende compensatie voor alle vertraging en de meerkosten voor het reizen tijdens de spits.
In een eerlijke wereld zou een ruimtereis te duur zijn geweest voor Richard Branson en zou ik minder hoeven betalen voor de trein. Dat is de waarheid, dit zijn de consequenties.
Maar het liep allemaal anders. Vijf minuten voor station Lelystad kregen we te horen dat de trein niet verder dan dat station zou rijden. Er was sprake van een aanrijding. Er stonden bussen klaar. Extra reistijd, 30 minuten.
In het vervangende vervoer richting Kampen Zuid, waar ik over zou stappen op het andere vervangende vervoer naar Meppel, probeerde ik mijn plan nogmaals door te nemen.
(Ik wil het niet ingewikkelder maken dan het nu al is. Maar het is van belang dat ik nog een factor benoem die leidde tot mijn eerste keer zwartrijden. We zijn bijna klaar, eerlijk waar.)
Tijdens de heenreis moesten we niet uitchecken toen we overstapten op de bus, deze was immers ook van de NS en in zowel Meppel als Kampen Zuid stonden geen poortjes. Maar toen ik in Lelystad naar de bus liep moest ik door de poortjes om het station te verlaten, ik moest dus uitchecken. Bij de bus kon niet ingecheckt worden waardoor ik dat deel van de reis zonder geldig vervoersbewijs heb afgelegd. Dat gebeurt wel vaker als er bussen worden ingezet. Meestal check in dan weer in waar mijn treinreis verder gaat.
Maar nu begon het mij te duizelen. Bij thuiskomst zouden er namelijk twee reizen in de boeken staan, met daartussen een ongeregistreerd gat. En hiernaast zou ik recht hebben op een restitutie van 50 % vanwege de vertraging door de aanrijding. Maar de twee losse reizen kostten samen meer dan de volledige reis, ook al kreeg ik op het laatste stuk wel korting met mijn voordeelurenabonnement. En niet uitchecken in Groningen leverde mij nu geen voordeel meer op. Ik moest de NS dus vragen om mijn reis van Den Haag naar Lelystad en die van Meppel naar Groningen weer tot een reis te maken en daar de helft vanaf te halen vanwege de vertraging. Maar hierdoor verviel voor mij de mogelijkheid om mezelf extra korting te geven vanwege die andere twee halfuren vertraging en de extra kosten voor reizen in de spits.
In Meppel heb ik uiteindelijk niet meer ingecheckt en tot Groningen heb ik zwartgereden, het was de enige optie.
Het staartje van het verhaal is dat ik nu nog wel recht heb op restitutie vanwege de vertraging tot Meppel, ook al was ik in het stuk waar de vertraging zat niet ingecheckt. Ik heb de NS vandaag gevraagd om de helft van de reiskosten tussen Den Haag en Lelystad terug te storten en heb daarbij verteld dat mijn eindbestemming Meppel was en dat ik genoodzaakt was het laatste stuk oningecheckt af te leggen, omdat ik anders station Lelystad niet kon verlaten.
De NS kennende zal dit niet zonder slag of stoot gaan. Maar de waarheid heeft nou eenmaal consequenties.