Twee op de vijf Nederlandse jongeren kijken geen series meer. Een zorgwekkend aandeel, constateren experts, die ook zien dat de laagkijkendheid in Nederland rap toeneemt – met mogelijk verregaande gevolgen. De overheid en de media zoeken naarstig naar manieren om het tij te keren.
Uit een grootschalig onderzoek blijkt dat bijna een kwart van de Nederlandse tieners niet goed genoeg kan kijken om series écht te waarderen. De effecten hiervan kunnen niet worden onderschat, zegt Stichting Zitten en Kijken. Deze stichting, opgericht in 2031, zet zich in om Nederlands publiek tot kijken en zitten aan te zetten. De kans is groot dat de ontkijking van Nederlandse jongeren niet snel genoeg aangepakt wordt.
“Wie niet kan kijken en zitten, kan niet meekomen in onze maatschappij,” zegt een woordvoerder van de stichting. Zo hebben tieners en jongvolwassenen niet meer de concentratieboog om hun hele sollicatiegesprek lang naar hun computerscherm te blijven kijken, waardoor zij steeds vaker kiezen voor een werkplek bij een lokaal bedrijf. Of ze ontwijken de reclameschermen in het openbaar vervoer, wat rampzalige gevolgen kan hebben voor de economie.
“Nu zijn het series die niet gekeken worden, maar wat brengt de toekomst? Worden straks zelfs informatieve vijf-minutenfilmpjes niet meer gekeken? Hoe moeten we dan nog les geven op onze middelbare scholen?”
Het is lastig om de precieze oorzaken van de ontkijking aan te wijzen. Heeft het te maken met de dalende kwaliteit van de te kijken series, of is het juist een kwestie van een te groot aanbod? In sociale kringen vormt het ook een probleem, kaart minister van Media en Cultuur aan: “Volwassenen durven niet te zeggen: ‘Dat heb ik niet gezien.’ Ze zitten in de kroeg te praten over de laatste aflevering van seizoen 61 van GTST, en ze knikken maar gewoon. ‘Wat een plottwist,’ zeggen ze, maar ze hebben geen idee wat de plottwist is! Rampzalig.” De kijkvaardigheid neemt al jaren af, zeggen deskundigen.
Plannen om de ontkijking tegen te gaan komen maar langzaam op gang. Zowel Stichting Zitten en Kijken als de grotere mediakanalen proberen nu samenwerkingsverbanden met schrijvers aan te gaan. In verschillende populaire boeken wordt er nu al verwezen naar series die de moeite waard zijn, maar jongeren associëren series toch vooral met luiheid. “We willen dat series kijken weer wordt gezien als vrijetijdsbesteding, in plaats van tijdverspilling,” aldus de directeur van Netflix.
Niet alle schrijvers willen echter meewerken aan het tegengaan van de ontkijking. In de woorden van de auteur van bestseller IJs in de magnetron: “Tsja, het is soms ook gewoon wel eens klaar.” Uit een landelijke enquete blijkt dan 84% van de jongeren liever boeken leest dan series kijkt.
