Voor mijn allereerste rondleiding door Heteren waren zes mensen komen opdagen. Twee uit de kluiten gewassen roodharige jongens die door hun vader waren gebracht met de auto, een ouder Duits echtpaar met de naam Müller en mevrouw van Vleuten die al haar hele leven achter ons in de Ranonkelstraat woonde en daarom eigenlijk niet tot de doelgroep behoorde. Ze zat in een rolstoel die werd geduwd door haar kleindochter.

‘Welcome,’ zei ik tegen het gezelschap. We stonden op een kluitje op het winderige industrieterrein. Achter ons verrezen de reusachtige metalen wanden van het Kruidvatmagazijn. In de verte klonk het geraas van verkeer op de A50.
‘It’s ronduit geweldig to have you here today.’ zei ik. ‘Since we are an international gezelschap I will do this tour in English.’
Ik knikte vriendelijk naar de Duitse man en vrouw. Ze keken uitdrukkingloos terug, maar – stelde ik mezelf gerust – dat lag waarschijnlijk aan het cultuurverschil.
‘Tijdens today’s tour I want to show you what a typical Dutch village looks like and how ongelooflijk prachtig Heteren really is. If you ask me, Heteren is up there with all the other popular bezienswaardigheden in Holland, such as Madurodam, Kinderdijk and the Apenheul. If I can only overtuig you a little bit of this, for me the tour will be geslaagd.’
Ik zei het met zoveel vuur dat mijn stem oversloeg.
‘Wat zegt ze?’ vroeg mevrouw van Vleuten luid.
‘Dat Heteren mooi is,’ zei de kleindochter.
Mevrouw van Vleuten knikte goedkeurend.
Om mijn emoties weer de baas te worden, begon ik te lopen. De anderen volgden me in een rechte lijn, als een troepje eendenkuikens waarvan je er in het voorjaar veel zag bij de vijver aan de Steenovenlaan.

We staken eerst het industrieterrein over waar ik uitlegde hoe handig de gemeente het had aangepakt door elke straat een eigen kleur te geven. Ik vertelde dat je in Poort van Midden Gelderland Groen terecht kon voor onderhoudszaken bij Auto-demontagebedrijf Reuvers en AB Cleaning, terwijl je in Poort van Midden Gelderland Oranje alles kon vinden voor je interieur bij Sfeermeubelen.nl en Matras Direct Heteren. Bij het tankstation stopten we even omdat de oudste van de roodharige broers een KitKat wilde kopen. Er stond een ongewoon lange rij auto’s. ‘This is how popular Heteren is,’ knipoogde ik naar het Duitse echtpaar.

‘Now up to the more historical part of our village.’
We verlieten het industrieterrein en beklommen de dijk. Achter me hoorde ik de zwoegende ademhaling van de kleindochter van mevrouw van Vleuten en mevrouw van Vleuten zelf die in geuren en kleuren vertelde hoe ze haar man had ontmoet op de kerstbraderie van 1957.
‘De braderie was aan de Flessenstraat,’ zei ze, ‘daar komen we straks vast nog wel langs.’
‘As you can see, Heteren is prachtig gelegen by a curve of the Rijn,’ zei ik toen we boven stonden. ‘Let’s enjoy the uitzicht for a while.’
‘En dit doet me dan weer denken aan de winter dat de Rijn dichtvroor en die jongen van Van Weveren onder het ijs schoot,’ zei mevrouw van Vleuten opgewekt.
‘En toen?’ De broers kwamen vlakbij de rolstoel staan. Ook het Duitse echtpaar leek belangstellend te luisteren.
‘Het is niet best afgelopen, hè?’ zei mevrouw van Vleuten. ‘Ze hebben hem er met een hark onder vandaan moeten trekken maar toen was het ruimschoots te laat.’
‘Heeft u het zelf gezien?’ vroeg de jongste. ‘Hoe zag hij eruit?’
Ik klapte in mijn handen. ‘I think it’s time to move on to the next bezienswaardigheid. We have a tight schedule and I have something very special in petto for lunch.’

We bezochten in korte tijd de katholieke kerk, kinderdagverblijf Krek Wak Wou (‘It’s dialect for “exactly what I wanted”’), de manege en de fietsenwinkel van mijn oom Henk waar de broers een rondje mochten rijden op het nieuwste model Gazelle. Ze verdwenen de Ligusterstraat in en bleven lang weg. Toen ze terugkwamen roken ze naar sigaretten.

Een half uur later dan gepland kwamen we aan bij verzorgingshuis Liefkenshoek.
‘We will now enjoy a typical Dutch meal, prepared by my grandmother. It’s called hot lightning.’
‘Wat?’ vroeg de kleindochter.
‘Hete bliksem,’ zei ik.
Een voor een betraden we oma’s kleine appartement. Het was er erg warm maar de tafel was al gedekt en wie niet aan tafel paste, kon op de bank. We aten in stilte.
‘Wanneer zal ik het spul tevoorschijn halen?’ vroeg oma toen na het eten de pakken vla op tafel kwamen.
‘Oh ja,’ zei ik. Ik klapte weer in mijn handen. ‘For the liefhebbers there is also some authentic Heteren merchandise. We have sjaals with the weapon of the gemeente Overbetuwe and handkerchiefs with the plattegrond of Heteren that my grandmother has geborduurd. Then, after a quick toiletbezoek, we can start with the middagprogramma.’
De Duitse man schraapte zijn keel.
‘Yes?’ zei ik.
‘Zou u het erg vinden om de rest in het Nederlands te doen?’
‘Dat zou heel fijn zijn,’ viel zijn vrouw hem bij, ‘we vinden het nu nogal moeilijk te volgen.’
‘U bent niet Duits?’ hakkelde ik geschrokken.
‘Nee,’ zei de vrouw verbaasd.
‘U heet niet Müller?’
‘We heten Mulder. We komen uit Drenthe.’
Het lukte me daarna niet goed me nog te herpakken.

Mevrouw van Vleuten had te veel gegeten en wilde meteen naar bed. En op weg van de bloemist naar het oude stadhuis stopten meneer en mevrouw Mulder plotseling bij snackbar Happy House.
‘We denken erover dit etablissementje over te nemen,’ zei hij, ‘dus we gaan even binnen kijken.’
‘U hoeft niet op ons te wachten, hoor,’ zei zij, ‘het kan wel even duren.’
Met de jongens ben ik toen maar naar het kerkhof bij de hervormde kerk gegaan. Ze liepen met grote stappen tussen de graven door, hun sportschoenen knerpten in het grind.
‘Deze is maar vijf jaar geworden!’ riep de jongste opgetogen. ‘En deze wel honderdtwee!’
De oudste kwam vragen hoe die jongen heette die toen in de Rijn verdronken was.
‘Herman van Weveren,’ zei ik.

Precies om drie uur stopte de glanzend zwarte Volvo van hun vader bij de bushalte aan de Flessenstraat.
‘Sorry dat het zo lang duurde, het was echt aanschuiven. Hoe was jullie dag?’ hoorde ik hem zeggen. En vlak voor het portier dichtsloeg nog gedempt de twee jongensstemmen: ‘Kut’.